Het klinkt als een succesverhaal zoals alleen uit Amerika afkomstig zou kunnen zijn. In ons eigen land werden in 2017 verloren gewaande filmfragmenten van de wereldberoemde komiek Stan Laurel gevonden. Voor het tijdschrift Digital Movie sprak ik in dat jaar uitgebreid met de ontdekker Jurjen Enzing van het Fries Film Archief in Leeuwarden.
Lange tijd werd aangenomen dat de fragmenten uit Detained uit 1924 niet meer bestonden. In deze 35mm film bevindt Stan Laurel, toen 34 jaar oud, zich in de gevangenis en belandt zowel in de kamer met de elektrische stoel als aan de galg. Zijn mimiek staat mijlenver af van het personage waarin het grote publiek hem later samen met zijn metgezel Oliver Hardy pas echt gaat kennen. Terug naar dat ene moment. Terwijl Jurjen Enzing, op wat een gewone werkdag lijkt te zijn, bezig is met het Deltaplan Digitalisering Fries Erfgoed, een plan waardoor financiële middelen beschikbaar zijn gesteld om films te kunnen digitaliseren, krijgt hij een zeer oude filmrol in handen. Hij ontdekt dat het om een slapstick op nitraatfilm gaat.
‘Ik had toen al een beetje het idee dat hier uniek materiaal tussen zou kunnen zitten. Met die blik keek ik er ook naar. Normaal gesproken, als we aangekocht materiaal krijgen, letten we op de rechten. Liggen die ergens anders, dan kunnen we er niets mee. Mooi bij deze Kodakfilm is dat, aan de hand van de code die aan de zijkant van de film is aangebracht, ik kon zien dat deze uit 1924 afkomstig moest zijn.’ En komt hij erachter wie er in een boevenpak op de film staat. ‘Ik ontdekte Stan Laurel en dacht: die ken ik. Oliver Hardy zag ik niet, dus wilde ik graag uitzoeken om welke solofilm het ging.’ Zijn vondst is volgens hem mazzel en nieuwsgierigheid tegelijk. Slapeloze nachten heeft hij na zijn ontdekking niet gehad. ‘Ik ben juist erg tevreden en trots, dat we als organisatie en ik als individu, bij de internationale filmgeschiedenis zijn gaan horen.’